Chiều 21/4, Bộ Công Thương chính thức ban hành Quyết định số 1103/QĐ-BCT, thu hồi quyền cấp Giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O) mẫu CNM và mã số REX từ Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI).

Động thái này nhằm kịp thời thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, đồng thời phát đi một thông điệp chính sách mạnh mẽ: Việt Nam đang chủ động hoàn thiện cỗ máy thương mại quốc gia để vận hành hiệu quả hơn, gia tăng năng lực cạnh tranh, uy tín quốc tế và khả năng ứng phó với những “bẫy tiêu chuẩn” mới trong thương mại toàn cầu.

Rút quyền để chuẩn hóa quản lý

Việc Bộ Công Thương rút quyền cấp CO-REX từ VCCI được đánh giá là cần thiết trong bối cảnh Luật Tổ chức Chính phủ sửa đổi có hiệu lực từ ngày 1/2/2025, yêu cầu phân cấp và ủy quyền rõ ràng trong quản lý nhà nước, trong đó bao gồm cả lĩnh vực cấp C/O (giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa).

Quyết định 1103 được ví như một cú hiệu chỉnh cơ chế vận hành hệ thống xuất xứ hàng hóa, nhất là khi thời gian qua xuất hiện những dấu hiệu thiếu chuẩn hóa, thiếu hậu kiểm trong hoạt động cấp CO mẫu CNM và mã REX — gây lỗ hổng chính sách, ảnh hưởng đến uy tín của Việt Nam trong thực thi các hiệp định thương mại tự do (FTA), đặc biệt là EVFTA.

Xuất xứ không chỉ là thủ tục hải quan mà là “hộ chiếu thương mại”, định danh giá trị quốc gia trên chuỗi cung ứng toàn cầu. Nếu thiếu chuẩn mực, sản phẩm Việt Nam sẽ đối mặt với nguy cơ mất ưu đãi thuế quan, bị tăng cường rà soát, thậm chí ảnh hưởng tiêu cực đến hình ảnh quốc gia.

Một lô hàng bị trả về có thể gây thiệt hại hàng chục nghìn USD, nhưng niềm tin mất đi tại các thị trường khó tính như EU hay Nhật Bản là thiệt hại không thể đo đếm.

So sánh cơ chế cũ và mới cho thấy sự cần thiết của chủ trương này:

Cơ chế chuyển đổi mềm: Không để doanh nghiệp bị gián đoạn

Điểm đáng chú ý là Bộ Công Thương không thực hiện việc “rút quyền” một cách cứng nhắc, mà đã chủ động thiết kế giai đoạn chuyển tiếp mềm. Các doanh nghiệp đang sử dụng mã REX do VCCI cấp sẽ được hướng dẫn kịp thời để chuyển đổi sang hệ thống quản lý mới, tránh đứt gãy chuỗi xuất khẩu.

Ông Nguyễn Anh Sơn, Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) nhấn mạnh:

“Chúng tôi cam kết hướng dẫn đầy đủ để doanh nghiệp không bị gián đoạn xuất khẩu. Rất mong báo chí truyền thông tinh thần này để doanh nghiệp yên tâm thực hiện.”

Một Việt Nam trách nhiệm trong sân chơi toàn cầu

Thomas Friedman từng nhận định: “Thế giới phẳng, nhưng luật chơi thì gồ ghề hơn bao giờ hết.”

Bối cảnh hiện nay đòi hỏi mỗi quốc gia, mỗi doanh nghiệp không chỉ nắm vững luật chơi mà còn phải vận hành một cách chuyên nghiệp, bài bản và chuẩn hóa. Việt Nam đang chứng tỏ vai trò của một nền kinh tế trách nhiệm, chủ động nâng cấp hệ thống vận hành thương mại để hội nhập sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Mỗi Giấy chứng nhận xuất xứ được cấp ra giờ đây không chỉ là một tờ giấy thông hành, mà còn đại diện cho danh dự quốc gia.

Chi tiết về Quyết định số 1103/QĐ-BCT

Theo Quyết định 1103:

• Thu hồi quyền cấp CO mẫu A, CO mẫu B, CO không ưu đãi, CNM và mã số REX từ VCCI.

• Giao cho Cục Xuất nhập khẩu triển khai cấp CO các loại kể trên, đảm bảo thông suốt hoạt động thương mại.

• Yêu cầu VCCI chấm dứt hoàn toàn việc cấp các loại chứng nhận xuất xứ đã nêu và hỗ trợ thương nhân chuyển đổi.

• Thông báo đến các nước nhập khẩu và cơ quan liên quan về việc thay đổi cơ quan cấp.

• Tăng cường lưu trữ hồ sơ, thanh tra, kiểm tra các chứng từ đã cấp trong giai đoạn ủy quyền trước đây.

Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số cũng được giao nhiệm vụ đảm bảo cơ sở hạ tầng dữ liệu (eCoSys) để vận hành cấp C/O điện tử thuận tiện, minh bạch và an toàn.